Pluća(pulmonales)

هPluća su glavni deo sistema organa za disanje kičmenjaka,jer unutar plućnog parenhima dolazi do razremene gasova. Pošto pluća imaju dva plućna krila-desni(pulmo dexter) i levi(pulmo sinister),ovo je parni organ. Plućna krila su smeštena u bočnim delovima grudne duplje koji se nazivaju plućno-maramični prostori(regiones pleuropulmonales). Oblik plućnog krila liči na polovinu uzdužno presečene kupe. Oba plućna krila su razmaknuta,a između njih se nalaze organi sredogruđa. هPlućna krila obavija serozna opna-plućna maramica(pleura) koja se sastoji iz dva lista,spoljašnjeg i unutrašnjeg. Spoljašnji list se naziva zidni list(pleura parietalis) jer naleže na unutrašnjost zidova grudnog koša. Unutrašnji list naleže na površinu pluća i naziva se drobni list(pleura visceralis).

هNa svakom plućnom krilu se opisuju:
         ⤍baza pluća(basis pulmonis) okrenuta je naniže naležući na odgovarajuću polovinu prečage(diaphragma),pa se zbog toga naziva donja,prečažna strana(facies diaphragmatica).
         ⤍vrh pluća(apex pulmonis) je gornji uži deo plućnog krila koji se nalazi iznad ravni drugog rebra.
         ⤍strane pluća su spoljašnja i unutrašnja.
Spoljašnja strana je ispupčena i okrenuta rebrima pa se zbog toga naziva rebarna strana(facies costalis)
Unutrašnja strana je izdubljena i okrenuta prema sredogruđu, facies mediastinalis. U središnjem delu ove strane nalazi se trouglasto ulazno polje pluća(hilum pulmonis) kroz koje u pluća ulaze,odnosno iz njega izlaze elementi plućnog korena(radix pulmonis). Kroz središnji deo ulaznog polja u pluća ulazi odgovarajuća glavna dušnica(bronchus principalis). Ispred glavne dušnice u pluća ulazi odgovarajuća plućna arterija(a. pulmonalis),a izlaze dve plućne vene(vv. pulmonales). Iza glavne dušnice u pluća ulaze arterijske dušnične grane(rr. bronchiales) praćene nervnim vlaknima,koje grade plućni živčani splet(plexus pulmonalis),a izlaze dušnične vene(vv. brochiales).
هZadnji deo pluća,koji naleže na bočnu stranu kičmenog stuba je zaobljen i tu se bez jasne granice nastavljaju,jedna na drugu,spoljašnja i unutrašnja strana pluća.

هIvice pluća su:
      👉prednja(margo anterior)
      👉donja(margo inferior)
هOba plućna krila su dubokim pukotinama podeljena na režnjeve pluća(lobi pulmonum) u koje svaki od ražnjeva pluća ulazi po jedna grana glavne dušnice pored koje se nalaze odgovarajući krvni sudovi i živci plućnog režnja. 

Desno plućno krilo,koje je nešto veće,ima dve pukotine:
     1. kosu(fissura obliqua)
     2. horizontalnu(fissura horizontalis).
Ona dele desno plućno krilo na tri režnja-gornji(lobus superior)
                                                                 -srednji(lobus medius)
                                                                 -donji(lobus inferior)

Levo plućno krilo poseduje jednu pukotinu:
     1. kosu(fissura obliqua) koja deli levo plućno krilo na dva režnja-gornji(lobus superior)
                                                                                                            -donji(lobus inferior)

هManji delovi ražnjeva su segmenti pluća,koji su morfološki i funkcionalno potpuno nezavisni. Desno plućno krilo ima 10,a levo od 8 do 10 segmenata. U svaki segment pluća prodire po jedna veća grana dušnika koja se naziva segmentirana dušnica(bronchus segmentalis) koja je praćena odgovarajućim krvnim sudovima i živcima plućnog segmenta. Svaki segment pluća izgrađen je od velikog broja plućnih režnjića(lobuli pulmonum) u koji ulazi grana dušnice pa se naziva bronhija plućnog režnjića(bronchiolus).Ona se grana na manje grančice koje se nazivaju respiratorne bronhiole(bronchioli respiratori),a one se dele na alveolarne kanaliće(ductuli alveolares) čiji su zidovi nepravilno prošireni poluopnastim proširenjima koji se zovu plućni mehurići(alveoli pulmonis).Unutar alveole nalazi se vazduh,a spolja na nju nalažu kapilari plućne arterije. Kroz zid alveola vrši se razmena gasova,kiseonik iz vazduha prelazi u kapilare odlazeći u krvotok,a ugljen-dioksid iz krvi prelazi u alveole i dalje vazdušnim putevima biva izdahnut. Ovaj proces naziva se oksigenacija krvi.
                              
هKrvni sudovi pluća dele se na:
     *funkcionalne u kojima se obavlja proces oksigenacije krvi. Ovi krvni sudovi sprovode vensku krv iz desne srčane komore do pluća,odakle oksigenisana krv odlazi u levi srčanu pretkomoru. Plućno stablo(truncus pulmonalis) polazi iz desne srčane komore i grana se na desnu i levu plućnu arteriju(a.pulmonalis dextra et sinistra). U plućnim krilima arterije se dele na manje grane,sve do kapilara. Na nivou kapilara dolazi do oksigenacije krvi. Na ove kapilare nastavlja se kapilarno korito kroz koji prolazi venski sistem pluća,koji nastaje ulivanjem manjih venskih sudova u veće venske sudove,sve do velikih plućnih vena(vv. pulmonales),kojih ima 4,za svako plućno krilo po dve. Sve četiri plućne vene ulivaju se u levu srčanu pretkomoru dovodeći joj oksigenisanu krv,krv bogatu kiseonikom.
      *nutritivne koji ishranjuju plućno tkivo. Arterijski nutritivni sudovi vode poreklo od grudne aorte(aorta thoracica) i nazivaju se grane dušnika(rami bronchiales). Venski sudovi su vene dušnika(vv. brochiales) koje se ulivaju u pojedine vene zidova grudne duplje(v. azygos et v. hemiazygos accessoria).

هPluća su inervisana plućnim živčanim spletom(plexus pulmonalis). To je vegetativni,visceralni nervni splet u čijoj izgradnji učestuju simpatička i pasimpatička nervna vlakna. Simpatička vlakna vode poreklo iz grudnog simpatičkog stabla(truncus sympatethicus) koje predstavlja složen sistem nervnih gangliona i vlakana raspoređenih duž bočne strane kičmenog stuba. Plućni živčani splet dobija parasimptatička vlakna iz desetog moždanog živca(n. vagus). Simpatička vlakna šire vazdušne puteve i smanjuju lučenje žlezda. Dejstvom parasimpatučkih vlakana dolazi do obrnutog efekta,nastaje suženje disajnih puteva i povećano lučenje žlezda dušnika,usled čega su disajni putevi slabije prohodni i plućna ventilacija je otežana.




                                                                                                                                   Nađa Femić I5