Istorija latinskog jezika

Latinski jezik  je klasični jezik koji pripada italskoj grani indoevropskih jezika. Latinski alfabet je nastao iz etrurskog i grčkog alfabeta.

Karta pokazuje najveći doseg Rimskog carstva (oko 117. godine) i područje kojim su upravljali govornici latinskog jezika (tamno crveno). Mnogi drugi jezici osim latinskog su govoreni unutar carstva.

Kako se od 2. veka p. n. e. rimska vlast počela širiti po čitavom Sredozemlju, tako je i latinski jezik izlazio iz okvira drevne Italije i prerastao u svetski jezik. U razvoju latinskog jezika presudnu su ulogu odigrali prvi rimski književnici, koji su svoj jezik ratara i vojnika postepeno, po ugledu na grčki jezik, usavršavali i osposobljavali da sa lakoćom i logično iskaže i najsloženiju književnu, poetsku ili filozofsku misao. Rečnik se počeo naglo bogatiti kovanicama stvaranim u duhu grčkog rečnika, sintaktičkim konstrukcijama, stilskim figurama, i za veoma kratko vreme stvoren je sermo urbānus, jezik kojim su pisali obrazovani Rimljani. Najstariji natpisi na latinskom jeziku potiču iz 6. veka p. n. e.

Latinski natpis, u koloseumu

Međutim, za istoriju antičke kulture važna je činjenica da tokom celog antičkog doba procenat pismenog stanovništva nikada nije prešao trideset odsto. Tako, i u rimskoj državi nepregledne mase nepismenog i polupismenog stanovništva nisu govorile književnim „gradskim govorom“, nego svojim narodnim jezikom (sermo plebēius ili vulgāris), koji je imao sopstveni razvojni put. U određenim istorijskim uslovima od njega će nastati romanski jezici (italijanski, francuski, španski, rumunski). Pošto glavni izvori za izučavanje latinskog jezika nisu živi govornici (kao kod modernih jezika), nego sačuvani stari tekstovi, o ovom narodnom govoru znamo veoma malo. Između književnog i narodnog govora stoji razgovorni, svakidašnji jezik (sermo cotidiānus), kojim su u svakodnevnoj komunikaciji govorili obrazovani slojevi rimskog stanovništva, i čije tragove nalazimo u Plautovim komedijama, Petronijevom romanu, te nekim epistolografskim delima.

U današnje vreme mnogi studenti, učenjaci i članovi katoličkog klera tečno govore latinski kao liturgijski jezik. On se uči u osnovnim, srednjoškolskim i visokoškolskim obrazovnim institucijama širom sveta.



De Bello Gallico je jedan od najpoznatijih klasičnih latinskih tekstova iz zlatnog doba latinskog jezika.

                                                                                                                           Ognjen Bukelić